Για την Άλκη

Βραβεία & Διακρίσεις

  • 1968 ALA Notable Book (ΗΠΑ) – Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1969 Horn Book Honor List (ΗΠΑ) – Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1970 Βραβείο ALSC Mildred L. Batchelder (ΗΠΑ) – Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1974 Βραβείο ALSC Mildred L. Batchelder (ΗΠΑ) – Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
  • 1980 Βραβείο ALSC Mildred L. Batchelder (ΗΠΑ) – Κοντά στις ράγιες
  • 1993 Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου – Θέατρο για παιδιά
  • 2002 Βραβείο Giuseppe Acerbi (ΙΤΑΛΙΑ) – Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα
  • 2003 Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου καλύτερου εφηβικού βιβλίου – Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • 2003 Βραβείο λογοτεχνικού περιοδικού «Διαβάζω» καλύτερου εφηβικού βιβλίου – Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • Υποψήφια για το βραβείο παιδικής λογοτεχνίας Hans Christian Andersen 2004
  • Υποψήφια τρεις φορές (2004, 2009, 2015) για το βραβείο λογοτεχνίας για παιδιά Astrid Lindgren Memorial Award
  • 2005 Βραβείο των Βιβλιοφάγων (Prix des Embouquineurs, ΓΑΛΛΙΑ) – Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • 2007 Βραβείο Andersen – Il mondo dell’infanzia (ΙΤΑΛΙΑ) – Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 2008 Ο ψεύτης παππούς στη βραχεία λίστα των βραβείων του λογοτεχνικού περιοδικού «Διαβάζω»
  • 2009 Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της στη βραχεία λίστα για το Marsh Award (Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ)
  • 2010 Βραβείο Νέων Ευρωπαίων (ΓΑΛΛΙΑ) – Ο ψεύτης παππούς
  • 2010 Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της
  • 2012 Επίτιμη Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Κύπρου
  • 2014 Επίτιμη Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
  • 2014 Βραβείο αναγνωστών των βιβλιοπωλείων PUBLIC – Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο
  • 2015 Επίτιμη Διδάκτωρ του Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η.) της Σχολής Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών
  • 2015 Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας
  • 2015 Ταξιάρχης του Τάγματος Τεχνών & Γραμμάτων από το ΥΠΠΟ της Γαλλίας
  • O ψεύτης παππούς στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Strega Ragazze e Ragazzi 2018 (ΙΤΑΛΙΑ)
  • Ένα παιδί από το πουθενά στη Χρυσή Λίστα 2020 του βραβευμένου εκπαιδευτικού portal Elniplex
  • Ένα παιδί από το πουθενά στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Bιβλίου 2020
  • Ένα παιδί από το πουθενά στη βραχεία λίστα για το βραβείο εκτενούς αφηγήματος 2020 από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου
  • Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου Graphic Novel στη Χρυσή Λίστα 2021 του βραβευμένου εκπαιδευτικού portal Elniplex
  • Βραβείο 2021 σε εικονογράφο για την εικονογράφηση βιβλίου με εικόνες για παιδιά και νέους από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου – Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου Graphic Novel
  • Βραβείο Καλύτερου Κόμικ 2022 από τα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς – Το καπλάνι της βιτρίνας Graphic Novel
  • Το καπλάνι της βιτρίνας Graphic Novel ανάμεσα στα καλύτερα βιβλία για το 2021 σύμφωνα με την Κόκκινη Αλεπού
  • Το καπλάνι της βιτρίνας Graphic Novel στη βραχεία λίστα για το βραβείο παιδικού βιβλίου με εικονογράφηση 2022 του περιοδικού «Ο Αναγνώστης»

Βιογραφικό

Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1923, «στην οδό Κέας, στην πλατεία Κολιάτσου, στις 15 του Δεκέμβρη» (Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο). Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο, όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Όταν άρχισε το σχολείο, η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι και στη συνέχεια στην Αθήνα. Παντρεύτηκε τον θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, που πέθανε το 1991. Απέκτησαν δύο παιδιά, την Ειρήνη και τον Πέτρο.

Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας, στο τμήμα σεναριογραφίας.

Από το 1954 έως το 1964 έζησε σαν πολιτική πρόσφυγας στη Σοβιετική Ένωση. Το 1964 επιστρέφει οικογενειακώς στην Ελλάδα, για να ξαναφύγουν πάλι όλοι μαζί με τον ερχομό της Χούντας το 1967. Αυτήν τη φορά ο τόπος διαμονής τους είναι η Γαλλία, και συγκεκριμένα το Παρίσι, απ’ όπου επιστρέφουν μετά τη δικτατορία.

Από πολύ μικρή ασχολήθηκε με το γράψιμο. Στις πρώτες ακόμη τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει κείμενα για το κουκλοθέατρο, διηγήματα και νουβέλες, που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Ένας από τους ήρωες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε κατοπινά ο ήρωας του γνωστού κουκλοθέατρου «Μπαρμπα-Μυτούσης», εμπνεύστρια του οποίου ήταν η Ελένη Θεοχάρη-Περάκη.

Πρώτο της μυθιστόρημα είναι Το καπλάνι της βιτρίνας (1963), που το έχει εμπνευστεί από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο και είναι σχεδόν αυτοβιογραφικό. Ακολουθεί μια σειρά μυθιστορημάτων για παιδιά, και το 1987 κυκλοφορεί το πρώτο της βιβλίο για μεγάλους Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα. Το 2013 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό της βιβλίο Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο, και το 2017 το Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;.
Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα είναι τα χαρακτηριστικά των έργων της Άλκης Ζέη που το έχουν κάνει να αγαπηθεί από το ελληνικό και το ξένο αναγνωστικό κοινό. Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, Το καπλάνι της βιτρίνας και Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου συμπεριλαμβάνονται στα διαχρονικά ευπώλητα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Τα βιβλία της απευθύνονται κυρίως στα παιδιά και τους εφήβους, πάντα όμως διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση και από τους ενήλικες. Εμπνέονται από προσωπικές της εμπειρίες υφαίνοντας την υπόθεσή τους παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι καθημερινά και πανανθρώπινα.
Το καπλάνι της βιτρίνας, το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο-σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Το 2021 διασκευάστηκε σε graphic novel από τη Γεωργία Ζάχαρη και τη Στέλλα Στεργίου.

Παράλληλα με το γράψιμο, η Άλκη Ζέη αγωνίστηκε ενεργά για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, συμμετέχοντας στο αριστερό κίνημα από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Η συμμετοχή της σ’ αυτό τον αγώνα καθόρισε την προσωπική ζωή της.

Η Άλκη Ζέη αποτελεί πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία.

Το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της. Το 2012 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Κύπρου, το 2014 επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 2015 απέσπασε την ίδια τιμή από το Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η.) της Σχολής Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Τον Ιανουάριο του 2015 έλαβε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής, διάκριση που αποδίδεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε διαπρεπείς προσωπικότητες των τεχνών, των επιστημών και των γραμμάτων, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2015 τιμήθηκε από τη Γαλλία με τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres).

Έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών στις 27 Φεβρουαρίου 2020.

Η αγαπημένη του αναγνωστικού κοινού

Η Άλκη Ζέη, εκτός από τα δυο δικά της παιδιά, έχει μεγαλώσει πολλά παιδιά με τα βιβλία της. Τα σημερινά παιδιά μάλιστα έχουν πλέον την ευκαιρία να γνωρίσουν κείμενά της και μέσα στα σχολικά τους βιβλία, όπου είναι ανθολογημένα έργα της.

Από όλες τις διεθνείς διακρίσεις που έχει λάβει, η μεγαλύτερη επιβράβευση έρχεται  από το κοινό που διαβάζει με μανία τα βιβλία της και τα ανεβάζει ψηλά στις λίστες των ευπώλητων.  Όμως αυτό που κάνει το έργο της Άλκης Ζέη πραγματικά μεγάλο, είναι η απήχησή του και εκτός των συνόρων της Ελλάδας.  Τα βιβλία της έχουν κατ’ επανάληψη βραβευθεί στο εξωτερικό: Mildred Batchelder στην Αμερική για το Καπλάνι της βιτρίνας, τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου και το Κοντά στις ράγιες, Acerbi στην Ιταλία για την Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, Βραβείο των Βιβλιοφάγων στη Γαλλία για την Κωνσταντίνα και οι αράχνες τηςΠάνω απ’ όλα Το καπλάνι της βιτρίνας, που από το 1963 όταν πρωτοκυκλοφόρησε και με τις συνεχείς του επανεκδόσεις αποτέλεσε σταθμό για τη νεότερη ελληνική λογοτεχνία για παιδιά, έχει αξιολογηθεί ως ένα από τα καλύτερα βιβλία για παιδιά στον κόσμο, περιλαμβάνεται σε διεθνείς καταλόγους προτεινόμενων βιβλίων για ανάγνωση και για μελέτη στο σχολείο, ενώ το 2007 διακρίθηκε με ακόμα ένα βραβείο στην Ιταλία.

Η Άλκη Ζέη είναι λοιπόν μια σταθερή αξία για τη σύγχρονη λογοτεχνία μας.  Μπορεί να γράφει κυρίως για παιδιά, όμως απευθύνεται και στους ενήλικες.  Μέσα στα έργα της η συγγραφέας μετατρέπει προσωπικά της βιώματα σε μυθιστορηματικές καταστάσεις, κρατώντας πάντα την απαραίτητη απόσταση από το αυτοβιογραφικό στοιχείο αλλά επιτρέποντας στους ήρωές της να βλέπουν τα πράγματα με τη δική της θεώρηση.  Ανήκοντας σε μια γενιά της οποίας οι ατομικές φιλοδοξίες υποχώρησαν μπροστά στα συλλογικά οράματα και στα συνταραχτικά γεγονότα που αναγκαστικά ισοπέδωναν την προσωπική ζωή κι έχοντας συμβαδίσει με την πρόσφατη ιστορία της Ελλάδας, των ανατροπών, των διωγμών, της αγωνίας για το αύριο, της συμμετοχής στους αγώνες για ελευθερία και δημοκρατία, αισθάνεται το χρέος να αποτυπώσει σημαντικές ιστορικές στιγμές για χάρη των νεότερων γενεών.  Πάντως παρόλο που τα βιβλία της είναι τοποθετημένα σε βιωμένο ιστορικό πλαίσιο, δεν επιδιώκει να εξαντλήσει ιστορικά ζητήματα ούτε να νουθετήσει τον αναγνώστη. Χωρίς ίχνος διδακτισμού δίνει μέσα απ’ τα βιβλία της αφορμή για προβληματισμό και περισσότερη αναζήτηση πάνω σε πλήθος διαχρονικών αξιών και σύγχρονων θεμάτων.

Φυσικά, το μεγαλύτερο προτέρημα των βιβλίων της παραμένει η εξαιρετική λογοτεχνικότητά τους, που με την άριστη έκφραση, την καλοδουλεμένη πλοκή και το διάσπαρτο χιούμορ κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και τον κάνουν να τα διαβάζει μονορούφι.

Φωτογραφικά στιγμιότυπα από τη ζωή της Άλκης

Βραβεία & Διακρίσεις

  • 1968 ALA Notable Book (ΗΠΑ) – Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1969 Horn Book Honor List (ΗΠΑ) – Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1970 Βραβείο ALSC Mildred L. Batchelder (ΗΠΑ) – Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1974 Βραβείο ALSC Mildred L. Batchelder (ΗΠΑ) – Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
  • 1980 Βραβείο ALSC Mildred L. Batchelder (ΗΠΑ) – Κοντά στις ράγιες
  • 1993 Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου – Θέατρο για παιδιά
  • 2002 Βραβείο Giuseppe Acerbi (ΙΤΑΛΙΑ) – Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα
  • 2003 Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου καλύτερου εφηβικού βιβλίου – Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • 2003 Βραβείο λογοτεχνικού περιοδικού «Διαβάζω» καλύτερου εφηβικού βιβλίου – Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • Υποψήφια για το βραβείο παιδικής λογοτεχνίας Hans Christian Andersen 2004
  • Υποψήφια τρεις φορές (2004, 2009, 2015) για το βραβείο λογοτεχνίας για παιδιά Astrid Lindgren Memorial Award
  • 2005 Βραβείο των Βιβλιοφάγων (Prix des Embouquineurs, ΓΑΛΛΙΑ) – Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • 2007 Βραβείο Andersen – Il mondo dell’infanzia (ΙΤΑΛΙΑ) – Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 2008 Ο ψεύτης παππούς στη βραχεία λίστα των βραβείων του λογοτεχνικού περιοδικού «Διαβάζω»
  • 2009 Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της στη βραχεία λίστα για το Marsh Award (Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ)
  • 2010 Βραβείο Νέων Ευρωπαίων (ΓΑΛΛΙΑ) – Ο ψεύτης παππούς
  • 2010 Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της
  • 2012 Επίτιμη Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Κύπρου
  • 2014 Επίτιμη Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
  • 2014 Βραβείο αναγνωστών των βιβλιοπωλείων PUBLIC – Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο
  • 2015 Επίτιμη Διδάκτωρ του Τμήματος Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών
  • 2015 Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας
  • 2015 Ταξιάρχης του Τάγματος Τεχνών & Γραμμάτων από το ΥΠΠΟ της Γαλλίας
  • O ψεύτης παππούς στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Strega Ragazze e Ragazzi 2018 (ΙΤΑΛΙΑ)
  • Ένα παιδί από το πουθενά στη Χρυσή Λίστα 2020 του βραβευμένου εκπαιδευτικού portal Elniplex
  • Ένα παιδί από το πουθενά στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Bιβλίου 2020
  • Ένα παιδί από το πουθενά στη βραχεία λίστα για το βραβείο εκτενούς αφηγήματος 2020 από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου
  • Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου Graphic Novel στη Χρυσή Λίστα 2021 του βραβευμένου εκπαιδευτικού portal Elniplex
  • Βραβείο 2021 σε εικονογράφο για την εικονογράφηση βιβλίου με εικόνες για παιδιά και νέους από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου – Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου Graphic Novel
  • Βραβείο Καλύτερου Κόμικ 2022 από τα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς – Το καπλάνι της βιτρίνας Graphic Novel
  • Το καπλάνι της βιτρίνας Graphic Novel ανάμεσα στα καλύτερα βιβλία για το 2021 σύμφωνα με την Κόκκινη Αλεπού
  • Το καπλάνι της βιτρίνας Graphic Novel στη βραχεία λίστα για το βραβείο παιδικού βιβλίου με εικονογράφηση 2022 του περιοδικού «Ο Αναγνώστης»